Het Bestuurscollege is inmiddels veertien maanden actief en heeft dus een
volledig bestuurlijk jaar achter de rug. Daarom is het een goed moment om te reflecteren
op het bewogen afgelopen jaar. In een open gesprek met de drie gedeputeerden kijken we
terug en vooruit. 2024, hoe was het? Wat kon er beter? En wat kunnen we verwachten in
2025?
2024 was het jaar van plannen maken en financiële ruimte creëren. Een uitdagend jaar
waarbij als eerste de begroting aangepakt diende te worden. Er was niet alleen een groot
financieel tekort dat weggewerkt moest worden maar er moest ook financiële ruimte
gecreëerd worden voor een structurele aanpak van het Bestuursprogramma 'Het verschil
– rechtvaardig en duurzaam, oktober 2023 – maart 2027'. Denk hierbij aan het maken van
investeringsruimte voor belangrijke projecten waaronder het versterken van de
uitvoeringskracht van het OLB, het verbeteren van de dienstverlening aan de burger en
noodzakelijke investeringen in infrastructuur en waterhuishouding. Maar denk ook aan het
structureel investeren in duurzame economische ontwikkeling, remigratie en diaspora,
afvalbeheer en -verwerking of in een juridisch bureau waar bewoners terecht kunnen voor
juridische ondersteuning. Daarbij was er ook de spoed aanpassing aan de verordening
Toeristenbelasting om onder andere eilandskinderen en herhaalbezoekers enigszins te
ontzien.
Daarnaast is er ook een aanvraag ingediend voor additionele financiering van enkele
belangrijke projecten via de Regiodeal. Hierbij zijn concrete projecten gedefinieerd die
bijdragen aan onze verdere economische ontwikkeling, verlaging van de kosten van
levensonderhoud en verbetering van de bereikbaarheid en sociale verbondenheid.
Bonaire heeft via de Regiodeal 15 miljoen euro aangevraagd voor realisatie van een
multifunctioneel centrum voor cultureel-maatschappelijke evenementen en voor
economische doorontwikkeling. Onder de aanvraag vallen ook projecten voor het
structureel oplossen van de overslag van containers en vracht in de binnenstad;
verminderen van de kosten van levensonderhoud door het plaatsen van zonnepanelen op
onze basisscholen; verbetering van de bereikbaarheid van scholen en het inrichten van
betaalbaar en betrouwbaar openbaar vervoer.
Belangrijke stappen die in 2024 zijn gemaakt betreffen onder meer, exclusiviteit bereiken
bij de potentiële aankoop van Landgoed Mentor: een belangrijke aanwinst voor het
kunnen realiseren van betaalbare huisvesting en de opwaardering van waterhuishouding
voor de omgeving Antriol en Nort di Salina. Een andere belangrijke mijlpaal was het door
de Eilandsraad aangewezen exploitatiegebieden Rincon Pariba en Dawari als eerste
gebiedsontwikkeling binnen het Project Bibienda Pagabel. Binnen dit project gaan we in
samenwerking met, en mede gefinancierd door, het ministerie van Binnenlandse Zaken
circa 189 woningen realiseren waarvan ruim tweederde in het betaalbare segment. Nog
een ander belangrijk moment in 2024 was de start van de organische verkaveling op
Dawari. Een gebied dat natuurinclusief wordt ontwikkeld. De start van de bouw van de
eerste woningen staat gepland in 2025. Hierbij vormt het binnengehaalde fonds van USD
6,1 miljoen van de Erfgoeddeal en het Volkshuisvestingsfonds een goede basis voor de
aanpak en restauratie van ons erfgoed en onze bestaande woningvoorraad.
Mede vanwege de nijpende situatie van niet toereikende afwatering, zijn er binnen de
gelimiteerde investeringsruimte voor infrastructuur in 2024, drie gebieden geprioriteerd
voor de nodige verlichting. Zo zijn de opdrachten vergeven voor het herstellen van de
afwatering en verharden van de wegen in de omgevingen van Kaya Tre en Tanki
Matrimonio te Nikiboko en Kaya Apelsina te Rincon. Tevens heeft de Europese
Commissie in december 2024 een bedrag van 4,6 miljoen euro beschikbaar gesteld voor
het verbeteren en uitbreiden van afvalwater faciliteiten voor Bonaire. In 2024 zijn er 382
bouwvergunningen afgegeven met een totale bouwwaarde van USD 138,8 miljoen dollar.
Met de uitbetaling van de laatste tranche van de financiering van de Europese Commissie
(€ 1.44 miljoen) kan verdere uitvoering van het Jeugdbeleid vorm krijgen voor
jeugdhulpaanbod, bevordering van jeugdwelbevinden en realisatie van sport- en
cultuurvoorzieningen. Het vaststellen van vernieuwde Jeugdbeleid ‘Hoben Talentoso’ was
belangrijk voor onze ambitie om ons beleid te richten op integrale preventie. “Investeren in
onze jeugd is investeren in onze maatschappij en de toekomst”, aldus gedeputeerde den
Heyer. Het Bestuurscollege is erg blij met de kwijtschelding van de FINEB-studieschulden.
Per 1 januari 2025 zijn alle openstaande FINEB-studieschulden kwijtgescholden. Dit
besluit is genomen door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) op
verzoek van het Bestuurscollege. Het is een belangrijke stap in de lastenverlichting van
een doelgroep met problematieke schulden.
Terugblikkend op 2024 zien we ook prachtige sociaal culturele activiteiten als ‘Dia di
Boneiru’ en ‘Dia di Rincon’. Evenementen waar Bonaire trots op mag zijn! Het Papiaments
is in 2024 als officiële taal erkend onder het Europees Handvest en geniet hierdoor
internationale bescherming voor diens voortbestaan. Met de campagne ‘Boneiru nos
Deber i nos Orguyo’ is er een eerste stap gezet in de bewustwordingscampagne dat het
schoonhouden van ons eiland een gedeelde verantwoordelijkheid is. Met het structureel
opnemen van middelen voor 'Tene Boneiru Limpi’ in de meerjaren begroting, zal de
komende jaren verder worden ingezet op de bewustwording dat het schoonhouden van
ons eiland een gezamenlijk aanpak vergt. Tegelijk hebben we met de Malekon kunnen
zien hoe belangrijk een mooie en goed onderhouden buitenruimte voor onze mensen is.
“Ik word er blij van om te zien hoe intensief de Malekon nu wordt gebruikt. Dit bevestigt
het belang van goed ingerichte en schone openbare ruimte op Bonaire,” aldus
gedeputeerde Cicilia.
De aanpak van dit Bestuurscollege richt zich op een transparante benadering van
beleidsformulering. Het vroegtijdig betrekken van de Eilandsraad bij beleidsvorming was
zeker een nieuwe werkwijze. “We hebben wel het gevoel dat deze aanpak omarmd is. Al
in een vroeg stadium samen nadenken over de verdere invulling van beleidsmaatregelen
is iets wat we zeker willen blijven doen”, aldus gedeputeerde Abraham. Desondanks heeft
dit Bestuurscollege zich niet altijd populair gemaakt. Zo is de handhaving
geprofessionaliseerd en intensiever te werk gegaan. Gedeputeerde Abraham: “Het
houden van toezicht en het actief handhaven op het eiland heeft het nodige
teweeggebracht. Zo zien we al betere navolging van de wetgeving in de bouw. Maar ook
zien we dat het handhaven van regels voor de korte termijn verhuur in woongebieden zijn
vruchten afwerpt. Het verbetert de kwaliteit van ons toeristisch product en zijn er meer
woningen beschikbaar gekomen voor de lange termijn verhuur.”
Onze belangrijkste ambities voor 2025 zijn: het verbeteren van de dienstverlening aan
onze burgers, het verder stimuleren van lokale voedselproductie, armoedebestrijding door
meer grip te krijgen op de prijsontwikkeling en betaalbaarheid in het algemeen, zorgen
voor brandstofzekerheid, het betrekken van burgers bij de verdere economische
ontwikkeling, verdere stappen naar duurzame energie, het aanpakken van wijken en
gebieden met de grootste afwateringsproblematiek, het verbeteren van het wegennet als
het gaat om de belangrijkste verkeersaders, het starten met de bouw van betaalbare
woningen middels gebiedsontwikkeling, het ontwikkelen van een structuurvisie voor
Bonaire, het verbeteren van de verbinding tussen Rincon en Playa, het verbeteren van de
bereikbaarheid van onze scholen, het maken van belangrijke stappen als het gaat om de
organisatie, financiering en implementatie van Openbaar Vervoer en verschonen van de
openbare ruimte. Daarnaast gaan we ons blijvend inzetten op het verbeteren van het
korte- en (middel)lange termijn afvalbeheer en de verwerking van dat afval op Bonaire.
Grote uitdaging blijft het versterken van onze uitvoeringskracht. Het Bestuurscollege zet
hierop in door een zeer gerichte verwerving van de juiste mensen voor de juiste posities
en het inrichten van teams met de noodzakelijke expertise zodat de doelstellingen volgens
planning kunnen worden uitgevoerd. “Alle hulp hierbij is van harte welkom. Professionals
die willen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Bonaire, voornamelijk ook onze
lokale young professionals, worden opgeroepen te solliciteren op de vacatures. Streven is
het duurzaam versterken van ons ambtelijk apparaat,” aldus gedeputeerde Abraham.
Waar de bevolking van Bonaire zeker op kan rekenen is dat dit Bestuurscollege zich hard
blijft inzetten voor het opkomen voor de belangen van Bonaire, het verbeteren van de
dienstverlening aan de burger en het realiseren van onze gezamenlijke ambities. De
participatie en ondersteuning van onze burgers is hierin essentieel.