SocialLocal

Dia Mundial di Parha Migratorio

2024 Wmbd Global Poster English 034221

Dia Mundial di Parha Migratorio ta un campaña anual pa
crea concientizacion tocante e necesidad pa e conservacion di parhanan migratorio y nan
habitatnan. E tin un alcanze global y ta un herment efectivo pa eleva e conciencia di e menazanan
pa parhanan migratorio, nan importancia ecologico y e necesidad pa cooperacion internacional pa
proteha y conserva nan.
Tur aña hende rond mundo ta tuma accion y ta organiza eventonan publico, manera festival di
parha, programa di educacion, exposicion y excursion pa bay wak parha pa celebra Dia Mundial di
Parha Migratorio.
Tur e actividadnan aki tambe por ser haci cualkier otro parti di aña, ya cu migracion di parha ta
experiencia e momentonan culminante den varios pais y region den periodonan diferente, pero e
principal dianan pa celebracion internacional ta tuma lugar e di dos diasabra di luna di Mei y Oktober
cada aña.
E aña aki e dos dia ta cay riba diasabra 11 mei y diasabra 12 oktober 2024.
PAKICO PARHA MIGRATORIO MESTER DI PROTECCION
Migracion ta envolvi un biahe largo y cu frecuentemente un cantidad di menaza ariba caminda,
mayoria causa pa actividadnan di ser humano. Y mes diverso cu e habitatnan y hendenan ta den
diferente pais, asina tambe e menazanan cu parha ta enfrenta ta varia. Pasobra parha migratorio ta
depende di un cantidad di sitio na caminda den nan area di distribucion biologico, e perdida di
lugarnan pa pasa e temporada di winter, of lugar di descanso por tin un impacto dramatico riba e
posibilidadnan pa sobrebibencia di e parhanan.
Bula distancianan largo ta envolvi pasa multiple frontera entre paisnan cu diferente maneho
ambiental, legislacion y medidanan di conservacion di naturaleza. E ta evidente cu cooperacion
internacional entre gobiernonan, NGOs y otro stakeholders ta rekiri a lo largo di e rutanan migratorio
pa intercambia conocimento y coordina esfuerzonan pa conservacion. E framework legal y
instrumentonan di coordinacion pa e cooperacion aki ta ser proporciona pa acuerdonan multilateral
ambiental manera e Convencion riba Conservacion di Especienan Migratorio (CMS) y e Acuerdo
riba e Conservacion di Parhanan Acuatico Migratorio di Africa y Eurasia (AEWA).
Dia Mundial di Parha Migratorio a ser inicia na 2006 pa e Secretariado di e Acuerdo riba e
Conservacion di Parhanan Acuatico Migratorio di Africa y Eurasia (AEWA) den colaboracion cu e
Secretariado di e Convencion riba Conservacion di Especienan Migratorio (CMS).
TEMA PA 2024: PROTEHA INSECTO, PROTEHA PARHA
E aña aki e tema di Dia Mundial di Parha Migratorio ta “Proteha Insecto, Proteha Parha” y ta enfoca
riba e importancia di insecto pa parha migratorio. Presente den casi tur ecosistema mundial,
insectonan ta un fuente esencial di alimento pa parhanan migratorio ariba nan largo biahenan.
Parhanan migratorio frecuentemente ta planea nan migracionan pa coincidi cu abundancia di
insecto a lo largo di nan ruta sigui. Nan ta depende di insecto como alimento riba puntonan di
descanso y pa broei y cria nan puyitonan.

Collaborative Research – ICT for development – Governance –
Treaties Monitoring with focus on SIDS
Tl: +297 7478280/7459312, Email: rwicorefdn@gmail.com
Facebook: https:/www.facebook.com/rwicorefdn
Aruba Chamber of Commerce Register no. S.582.0
PO Box 1154, Oranjestad, Aruba, Dutch Caribbean

‌Migracion di parha ta un fenomeno natural cu a captiva e imaginacion di ser humano di tur cultura
durante siglonan. E biahenan anual ta envolvi un movimento masivo a traves di distancianan grandi,
hopi biaha atravesando continentenan y impulsa pa un combinacion di instinto, señalnan ambiental
y strategia di sobrebibencia. Migracion ta un comportamento compleho cu ta sirbi varios proposito,
entre otro ecologico, evolucionario y di sobrebibencia. Sinembargo e proprio fenomeno di migracion
di parha ta bou menaza, particularmente debi na poblacionan di insecto cu ta disminuyendo, di cual
hopi parha migratorio ta depende pa nan sustento
Insectonan ta provee energia esencial pa parha migratorio, ofreciendo un fuente rico den proteina y
otro nutriente fundamental pa nan sobrebibencia. Nan ta depende di insecto pa energia durante e
migracion y otro etapanan di nan ciclo di bida, specialmente pa cria nan puyitonan.
Sinembargo e disminucion masivo di poblacionan di insecto den hopi parti di mundo tin
implicacionan serio pa parha migratorio.
Pesey e tema di 2024 ta pone un enfasis riba e interdependencia di insecto y parha y ta urgi pa
tuma medidanan pa proteha insecto asina protehando poblacionan di parha.
Algun punto cu merece mencion ta:
 Mester reduci of elimina uso di pesticida den areanan cu ta ser frecuenta dor di parha y
parha migratorio
 Parhanan migratorio ta hopi esencial den combati insectonan cu ta plaga pa ser humano y
nan ta aparece hustamente ora e insectonan aki ta abundante
 Restoracion di zonanan humedo ta esencial pa mantencion di poblacionan di insecto cu ta
sirbi di alimento pa parhanan
 Restoracion y mantencion di areanan habri cu vegetacion y di agricultura den un forma sano
ta mantene poblacionan di insectonan util y na mes momento parhanan (migratorio) ta yuda
combati insectonan cu ta forma plaga pa cultivo di fruta y berdura
 Investigacion cientifico entre otro via ciencia habri por provee informacion util pa tanto
poblacionan di insecto como parha y nan interdependencia.
DIA MUNDIAL DI PARHA MIGRATORIO, SITUACION DI ARUBA
Na Aruba dos area principal pa parha migratorio ta Bubaliplas y e islanan di bubi na Seroe
Colorado. Bubaliplas ta un zona humedo califica como “man made wetland” bou di Tratado di
RAMSAR pa zonanan humedo, y un ecosistema acuatico. Consecuentemente e restoracion y
mantencion di e ecosistema aki ta necesario pa tanto poblacion di insecto y parhanan migratorio.
Pa esaki e calidad di e fuente di e awa di Bubaliplas, esta e planta RWZI, mester ta garantiza.
Sinembargo nos tin entendi cu Royal Haskoning, encarga cu estudio y creacion di terms of
reference pa destaho pa modernisacion di e facilidadnan di RWZI no a ricibi di Aruba Conservation
Foundation (ACF) e Natuurbeheerplan pa Bubaliplas y ainda falta pa provee e checklist actualisa di
factor tecnico y norma ecologico (valornan numerico pa calidad y propiedadnan ecologico).
Den e Landsbesluit di 5 mei 2020 (AB 2020, no.67) un cantidad di area nobo a keda declara area
proteha y poni bou maneho di Aruba Conservacion Foundation.
Segun ”Beheerovereenkomst tussen de Fundacion Parke Nacional Aruba (FPNA) en het Land
Aruba”, di 2019, FPNA (ACF) ta obliga di crea beheerplannen, plan di maneho pa cada un di e
areanan bou di su encargo, y segun articulo 11 (Beëindiging van de beheerovereenkomst) y articulo
12 (Goed vertrouwen) Gobierno ta asumi cu ACF ta cumpli cu tarea acorda den e acuerdo.
Pero den caso di e islanan di bubi cu ta un sitio di importancia mundial pa varios especie di parha
migratorio e fundacion aki hunto cu Aruba Birdlife Conservation a faya barbaremente pa para e
proyecto di Secrets Resort cu consecuencia cu e islanan aki ta bou menaza iminente di impactonan
di turismo masivo asocia cu un hotel di 900 kamber y actividadnan di recreo acuatico.

Related posts

Minister Xiomara Maduro a reuni cu Qredits Tin mas fondo disponibel pa micro credito na interes reduci

EA News Author

Drive-In lo habri otro luna caba

EA News Author

Procurador-General Ter Steege ta elogia Barioteam Noord y Slachtofferhulp

EA News Author

Leave a Comment

Whatsapp Message